Giuseppe Conte: Σκλάβοι της Ελευθερίας (Πολις)

 

Giuseppe Conte: Σκλάβοι της Ελευθερίας

Ένα ακόμα ποιοτικό μυθιστόρημα, αλλά και τροφή για σκέψη, που κυκλοφόρησαν οι εκδόσεις Πόλις το 2009 και εγώ κατάφερα να διαβάσω μόλις το 2014. Αυτό επιβάλλει την παρουσίαση του, μιας και η στήλη μας, προβάλλει βιβλία που αξίζουν και το διάβασμα ως αξία και μόνο του είναι διαχρονικό. Ταυτόχρονα το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, θέτει μερικά πολύ επίκαιρα ερωτήματα, ειδικά στις μέρες μας, των αλλαγών, εκλογών, εξαγορών ψήφων κτλπ.

Η ιστορία μας μεταφέρεται σαν διήγηση του νέου στα θαλασσινά πράγματα , μούτσου Γιάν. Στο πρώτο του ταξίδι, ο αδαής πρώην αγρότης, γνωρίζει τη ζωή σε πλοίο και μάλιστα δουλεμπορικό, τις παραμονές της Γαλλικής επανάστασης. Έχει μπαρκάρει σπρωγμένος, από την υπερφορολόγηση του Βασιλιά και την έλλειψη μέλλοντος στο χωράφι. Πρότυπο του στο πλοίο, θα γίνει ο αινιγματικός Ιταλικής καταγωγής τρίτος πλοίαρχος Φλοριάνο Ντι Σανταφλόρα. Από τις συζητήσεις του στο καρέ των αξιωματικών, με τον πλοίαρχο, θα μάθει για τον Βολταίρο και άλλους διανοητές του διαφωτισμού και θα του κεντρίσει την επιθυμία να μάθει γραφή και ανάγνωση. Παράλληλα η τίμια και μετρημένη στάση του απέναντι στο πλήρωμα θα τον κάνει λαοφιλή στο πλήρωμα, σε μια εποχή που οι αξιωματικοί των πλοίων, κυριολεκτικά ασκούσαν εξουσία βίας και τρόμου στα πληρώματα τους. Εξ ου και οι εξεγέρσεις, που οδηγούσαν στην πειρατεία, πολλούς ανθρώπους που πλέον δεν άντεχαν.

Μέσα από την περιγραφή των χαρακτήρων που πληρώματος και των αξιωματικών, ο Κόντε, θα μας μυήσει στην ναυτική ζωή, συνεχίζοντας αν θέλετε, την δουλειά που ξεκίνησε σε βιβλία, όπως το Μόμπι Ντικ, με ακρίβεια και ρεαλισμό. Παράλληλα, μέσα από τις συζητήσεις των αξιωματικών, θα πάρουμε μια γεύση για τις επικείμενες κοινωνικές-πολιτικές αλλαγές, τους υπέρμαχους των ελευθεριών και του διαφωτισμού αλλά και τους πιστούς στην καθεστηκυία τάξη που αντιπροσώπευαν ο Βασιλιάς, η Εκκλησία και η φεουδαρχία. Η άφιξη του πλοίου στην Αφρική και η γνωριμία με τον «πράκτορα» της ναυτιλιακής εταιρίας, τον υπεύθυνο για την συλλογή των σκλάβων, θα οδηγήσει στις απαρχές της σύγκρουσης, μέσα από τη γνωριμία του Φλοριάνο, με μια νεαρή νέγρα και τον έρωτα του για αυτή. Στο καράβι, η στάση του θα δεχτεί κριτική, θα φυλακιστεί και θα δικαστεί. Όλα αυτά εξαιτίας των δολοπλοκών του πράκτορα, που θα ονομαστεί Χειρουργός, λόγω της ιατρικής του ιδιότητας, που περιλαμβάνουν και την δολοφονία του καπετάνιου, με απώτερο σκοπό τον σφετερισμό της θέσης του, ως συζύγου της Ιταλίδας γυναίκας του, ερωμένης του χειρουργού και είσοδο του στην διοίκηση της δουλεμπορικής εταιρίας.

Η πρακτική του Χειρουργού, που αν και θρασύδειλος, λατρεύει την επιβολή της εξουσίας με τη βία, θα οδηγήσει στο στασιασμό του πληρώματος. Παράγοντας καταλυτικός, ο μυστηριώδης υπηρέτης του, που αποτελεί και τον συνδετικό κρίκο με τη ζωή του Φλοριάνο, πριν το Γαλλικό ναυτικό, μια ζωή για την οποία φέρει βάρος, που αρνείται να μοιραστεί. Αποτέλεσμα όλων αυτών, να βρεθούν σε μια βάρκα ο Χειρουργός και οι ανώτεροι αξιωματικοί, μαζί με την σύζυγο του καπετάνιου, ενώ το καράβι, αλλάζει πλέον διοίκηση και οι σκλάβοι ελευθερώνονται.

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου, θα αναφερθεί στην απελευθερωμένη κοινότητα ναυτικών και σκλάβων, τις αρχές του ανθρωπισμού και την προσπάθεια του Φλοριάνο, να αποδεσμευθούν όλοι, λευκοί και μαύροι από τα δεσμά τα εθνικά και θρησκευτικά που οδήγησαν στις Ευρωπαϊκές καταπιεστικές μοναρχίες αιώνων. Τα νέα της Γαλλικής επανάστασης θα τους γεμίσουν χαρά, μέσω ενός ναυαγού και η κοινότητα θα ευδοκιμήσει. Σύντομα όμως ο Φλοριάνο, θα αναγκαστεί να δεχτεί, οτι όσα ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός αρνήθηκε, δεν μπορούν να κάνουν και οι Αφρικανοί, απελεύθεροι, που συνεχίζουν, ως γνήσιοι Ασάντι, να λατρεύουν Θεούς και έθιμα και να δεσμεύονται από αυτά. Η διαφωνία, για την ανθρωποθυσία κάποιων αιχμαλώτων, υπόλοιπο επίσης από μια γειτονική φυλή, θα οδηγήσει στην ρήξη με τους Αφρικανούς που θα εγκαταλείψουν την κοινότητα, με σκοπό την επιστροφή στη γενέθλια γη. Οι εναπομείναντες λευκοί και φίλοι Αφρικανοί, θα παραμείνουν σε μια ειδυλλιακή κατάσταση, μέχρι την επίθεση που θα δεχτούν, από τον επιζήσαντα Χειρουργό και που θα σημάνει το τέλος της ουτοπικής αποικίας των ελεύθερων ανθρώπων. Η αφήγηση τελειώνει, εν μέσω των εξεγέρσεων της Γαλλικής κομμούνας, με τον συγγραφέα, πρώην μούτσο, να παραμένει πιστός, στο όραμα του παλιού του δασκάλου και συντρόφου.

Παράλληλα μέσα από τις επιστολές του Φλοριάνο στην αδελφή του, που θα ανακαλυφθούν στο τέλος από τον Γιάν, θα γνωρίσουμε την τραγική προσωπική του ιστορία, αλλά και τον διακαή πόθο του, για μια ζωή, μακριά από τα φεουδαρχικά καθεστώτα και τις νόρμες της εποχής. Σκεπτόμενος, αλλά κυνηγημένος και ο ίδιος από τα δικά του πάθη και Ερινύες, προσπαθεί, να λυτρώσει τους άλλους, για να λυτρώσει και τον εαυτό του. Μια συνεχής προσπάθεια, για γνώση, ισότητα και αλλαγή, που θα συναντήσει εμπόδια, τον ίδιο τον άνθρωπο, την εμμονή του και την προσκόλληση του στα γνωστά και τα θέσφατα και τον φόβο που ανδρώνεται μπροστά στην πραγματική και δίχως όρια ελευθερία, που απαιτεί σύνεση και αυτοσυγκράτηση.

Καλογραμμένο βιβλίο, που παλαντζάρει μεταξύ της αμιγούς ναυτικής περιπέτειας και του πολιτικού μυθιστορήματος, κρατώντας ισορροπίες και πετυχαίνοντας, να ικανοποιήσει τον αναγνώστη, αφήνοντας του ερωτήματα, που θα σκέφτεται, αρκετό καιρό μετά το τέλος της ανάγνωσης, για σειρά θεμάτων, που παραμένουν επίκαιρα ως σήμερα, ειδικά για το τί εστί ελευθερία