Norodahl, Eirikur Orn – «Illska- το κακό» (Πόλις)

Norodahl, Eirikur Orn – «Illska- το κακό» (Πόλις)

    Η Άγκνες, νεαρή φοιτήτρια ιστορίας, με Λιθουανική καταγωγή, γράφει τη διπλωματική της εργασία με θέμα την άνοδο των ακροδεξιών ρευμάτων στην ξενοφοβική Ισλανδία και την Ευρώπη του 21^ου αιώνα. Για τις ανάγκες της έρευνας της, συναντά τον Άρνορ, έναν νεοναζί «διανοούμενο» τον οποίο ερωτεύεται, παρά τη Λιθουανοεβραϊκή της καταγωγή. Ο σύντροφός της, Όμαρ βάζει φωτιά στο σπίτι τους, όταν διαπιστώνει την απιστία της Άγκνες. Θα μπορούσε να είναι ένα συνηθισμένο ερωτικό τρίγωνο, για κάποιους ίσως προκλητικό  (Εβραία συνάπτει ερωτική σχέση με νεοναζί). Το «Illska» (“Το Κακό” ) είναι, κάτι πολύ περισσότερο. Είναι ένα βιβλίο, στο οποίο η συλλογική μαρτυρία, διασταυρώνεται με την προσωπική. 

  Ο χρόνος στρεβλώνεται ανάμεσα στη σκοτεινή δεκαετία του 40, αυτή των προγόνων και την δεκαετία του 2000 των απογόνων. Το βιβλίο, με τη μορφή των παράλληλων χρονικά ιστοριών, κάνει μια βουτιά στην ιστορική μνήμη, στην κατάκτηση της Λιθουανίας από τους Γερμανούς. Τέμνει ανελέητα και εις βάθος τη μαζική εξόντωση των Εβραίων της χώρας. Την παρουσιάζει, δίχως ωραιοποιήσεις και ιστορίες ηθικών διλλημάτων και ηθικού θάρρους. Μια γενοκτονία που διεξάγεται με την ενεργό συνεργασία μερίδας του ντόπιου πληθυσμού και την ανοχή των υπολοίπων. Οι πρώην συνεργάτες και φίλοι, γείτονες, που γίνονται ξένοι εν μια νυκτί και αργότερα αμείλικτοι εχθροί. Το μίσος που ξεχειλίζει, ανούσιο και αναίτιο, με τους νέους ισχυρούς να εκδικούνται, απολαμβάνοντας την εξουσία, εντυπωσιάζοντας με την σκληρότητα τους και τους ίδιους τους ηθικούς αυτουργούς, τους Γερμανούς. Η αδυναμία των απλών ανθρώπων, να αντιδράσουν μπροστά στην λαίλαπα των αντισημιτών χούλιγκαν, που ευτελίζουν έννοιες όπως η ζωή και τα γηρατειά και πάνω από όλα την ανθρώπινη υπόσταση και αξιοπρέπεια. 

  Μια ιστορία που τοποθετείται σε δύο χωροχρονικές περιόδους, στο σήμερα και το αδιέξοδο του έρωτα της Άγκνες με τον νεοναζί, που εξωθεί τον μειλίχιο σύντροφο της στο να γίνει εμπρηστής και λαθραίος παρατηρητής της  οικογενειακής του ζωής, ακόμα και στο ίδιο του το σπίτι. Η αδυναμία ενός άνδρα να ορίσει την ζωή του και το ανάστημα του. Ο εκφυλισμός της σύγχρονης Δυτικής κοινωνίας, με την μαλθακότητα και τον πολιτικό κορρεκτιβισμό (πολιτική ορθότητα (?)), να ευνουχίζουν το δικαίωμα στην ελεύθερη βούληση και τον σεβασμό στις προσωπικές αξίες. Η οδύσσεια του Όμαρ, διασχίζοντας την Ευρώπη μέχρι τη Λιθουανία, το ταξίδι του ακολουθώντας τα βήματα της φίλης του, σε τόπους μαρτυρίου. Η συνειδητοποίηση, της συλλογικής ευθύνης του χθες, που έχει μετατρέψει τον Ευρωπαίο του σήμερα σε σκλάβο της ευμάρειας και αρνητή, της επιθυμίας για συνύπαρξη, με όρια. Σε μια Ευρώπη, που για να μην κατηγορηθεί ως βίαια και σοβινιστική, αφήνει τα κόμματα των άκρων, τις συμπεριφορές των φανατικών, πολιτικά ή θρησκευτικά να την οδηγούν και τους μετριοπαθείς να ασφυκτιούν και να οδηγούνται στην φυγή ή την σφαγή.

  Η άλλη περίοδος αφορά την Λιθουανία του ΒΠΠ, την εξόντωση της ακμάζουσας Εβραϊκής κοινότητας, από τους χθεσινούς της γείτονες. Το κακό, κρύβεται μέσα μας, δίπλα μας και απλώνει τα πλοκάμια του αθόρυβα, αφήνοντας μας άφωνους, με τον δυναμισμό και την επεκτατικότητα του και πάνω από όλα  την ανηθικότητα του. Η βία του Β’ ΠΠ, οι νεοναζί του σήμερα και η πίστη των Ισλανδών στον Εθνικιστικό εγωκεντρισμό τους, δίνουν τον τόνο σε ένα μυθιστόρημα, με διαφορετικές ιστορίες που εμπλουτίζουν οι συνεχείς αναφορές-γέφυρες του συγγραφέα στο Ολοκαύτωμα και τους μοντέρνους αρνητές του, κάνοντας την ανάγνωση, δύσβατη αλλά γεμάτη μικρές στιγμές απόλαυσης για όσους εντρυφήσουν στο πεσιμιστικό, μισανθρωπικό ύφος του δουλεμένου αυτού βιβλίου. 

  Γεμάτο ερωτήματα για την ανθρώπινη φύση, διεγείρει το μυαλό, αλλά ποτέ δεν καταφεύγει στην εύκολη λύση των ηθικολογικών απαντήσεων.

Διαβάζεται  συνοδεία Jello Biafra and the DOA- Full metal jack off