«Στον κήπο με τα θηρία» – Έρικ Λάρσον εκδ.Μεταίχμιο

«Στον κήπο με τα θηρία» –  Έρικ Λάρσον  εκδ.Μεταίχμιο  

Ένα βιβλίο που ακροβατεί μεταξύ των απομνημονευμάτων και του ιστορικού μυθιστορήματος. Ο Έρικ Λάρσον, χρησιμοποιώντας τα αρχεία του πρέσβη  των  Η.Π.Α στο Βερολίνο, από το 1933 έως και το 1937, παρουσιάζει μια αποκαλυπτική εικόνα της ανόδου του Γ Ράιχ. Η σκοπιά του όμως είναι εντελώς διαφορετική από τα περισσότερα βιβλία που γνωρίζουμε ως σήμερα. Έχει την πολυτέλεια , να χρησιμοποιεί αρχεία αυτοπτών μαρτύρων, με εξέχουσα θέση.

 Ο πρέσβης Γ. Ντοντ , καθηγητής σε κολλέγιο στις ΗΠΑ και συγγραφέας του ανολοκλήρωτου «Παλιού Νότου», «δημοκρατικών» κατά τις Αμερικανικές εκδοχές πεποιθήσεων, δέχεται την θέση του Αμερικανού πρεσβευτή στο Βερολίνο, μετά από πίεση του Ρούζβελτ. Καταφθάνει στην γηραιά ήπειρο στην οποία είχε σπουδάσει (Λειψία) μαζί με την οικογένεια του, τον γιό του Μπιλ και τη γυναίκα του. Δύο πρόσωπα  που θα δούμε ελάχιστα έως καθόλου κατά την αφήγηση. Εξέχον μέλος της οικογένειας, θα αποτελέσει η κόρη του Μάρθα, μια τυπική Αμερικανίδα , μικροαστή, δήθεν διανοούμενη, στην πράξη, ένα στερημένο σεξουαλικά και συναισθηματικά άτομο, που θα αποτελέσει τον έτερο πόλο του βιβλίου. Ο πρέσβης Ντοντ, με τα εντερικά του προβλήματα και την απέχθεια του στη βία και σιγά σιγά στο Ναζιστικό καθεστώς, είναι  ο ένας πόλος. Ένας άνθρωπος, με αξίες, μακριά από το διπλωματικό κατεστημένο, λιτής ζωής, που προκαλεί με την λιτότητα του, τους συναδέλφους του στην Ουάσιγκτον. Η κόρη του, κοινωνική, εν δυνάμει συγγραφέας και άτομο με πνευματικές ανησυχίες. Θα προσηλυτιστεί πρόσκαιρα στο Γερμανικό θαύμα, έως ότου της αποκαλυφθεί η μοχθηρότητα του καθεστώτος και των ανδρών που το αποτελούν. 

Μεταξύ αυτών των δύο  ανθρώπων, ίντριγκες και διαπλοκές σε Βερολίνο και Ουάσιγκτον. Διπλωματικοί υπάλληλοι και διπλωμάτες, κοσμικοί, μέλη του Ναζιστικού καθεστώτος, της Γκεστάπο και των SA και SS, αλλά και ο ίδιος ο Χίτλερ, ο Χίμλερ, ο Γκαίρινγκ, ο Ντιλ και άλλες προσωπικότητες της εποχής, θα περάσουν από τα σαλόνια της κατοικίας του πρέσβη ή το κρεβάτι της κόρης του. Μαζί με ένα μέλος της Σοβιετικής  πρεσβείας μια  σειρά διπλωματικών υπαλλήλων, εβραίων αστών, κοσμικογράφων, καλλιτεχνών και απλών ανθρώπων, έχουμε μια συγκλονιστική χαρτογράφηση της πρώιμης Ναζιστικής Γερμανίας.

 Οι διώξεις των Εβραίων, παρουσιάζονται μέσα  από τα μάτια ενός απλού συμπαθούντα(των Εβραίων). Ο τρόμος και τα δεινά, έχουν μια πιο ανθρώπινη διάσταση, όπως και τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, μέχρι να φτάσει η δυσοσμία στη μύτη όσων θέλουν ν μυρίσουν. Ο σχολιασμός για την απουσία βοήθειας από τις Η.Π.Α και τα μεταναστευτικά εμπόδια που προέβαλλε, είναι καυστικός και ακριβοδίκαιος.  Ο Ντοντ αν και ειρηνιστής, αντιδρά, με όσα μέσα διαθέτει, αντιτίθεται σ τη νομιμοποίηση της βίας και της επεκτατικότητας των Γερμανών και προς στιγμή πετυχαίνει μικρές νίκες. Η παρουσίαση του , όμως σαν μοναχικού καβαλάρη, στην συγκλονιζόμενη από τη  βία  Γερμανία, μας θυμίζει την αδυναμία των Ευρωπαίων, να δεχτούν και να σταματήσουν, μια κατάσταση που καλλιεργούνταν, χρόνια, πριν φτάσει στην υπόλοιπη Ευρώπη, με τη μορφή του Β Παγκόσμιου πολέμου.

Εξίσου εντυπωσιακή είναι η αφύπνιση της Μάρθας, που από θαυμάστρια των ξανθών αγοριών που τραγουδούν εμβατήρια, μετατρέπεται  σε σκεπτόμενη γυναίκα, που φλερτάρει πρόσκαιρα με τον κομμουνισμό και ωριμάζει σε ένα Βερολίνο, που όζει αίμα και βασανιστήρια. Κλίμα ρεαλιστικό (βοηθάνε  τα αυθεντικά χειρόγραφα και η επιτόπια έρευνα. Εικόνες από μια άλλη Γερμανία που η μποέμ ανεμελιά, αντικαταστάθηκε, από την υποχρεωτική αγάπη προς την μητέρα Πατρίδα). Ένα μυθιστόρημα- ιστορικό αφήγημα, που σε συναρπάζει, με την ένταση των χαρακτήρων, του , ειδικά όταν γνωρίζεις ότι –πρόκειται για πραγματικά πρόσωπα, αλλά σε συγκλονίζει ταυτόχρονα, όταν σε θέτει, όπως και αυτούς τους ανθρώπους μπροστά στις ευθύνες τους, για την επερχόμενη καταιγίδα. 

Τελικά αν είχαν εισακουστεί οι διάφοροι Ντοντ και οι Εβραϊκές κοινότητες, δεν εθελοτυφλούσαν  τα πρώτα χρόνια, μήπως θα είχαμε αποφύγει το σφαγείο αθώων και στρατιωτών, που ονομάστηκε ΒΠΠ? Ένα  βιβλίο που διαβάζεται μονορούφι έως τις πολλές και ενδιαφέρουσες σημειώσεις στο τέλος του.